عبدالرحمان بن عقیل
|
آرامگاه شهدای کربلا در حرم امام حسین(ع) | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالرحمان بن عقیل بن ابی‌طالب |
| خویشاوندان | عقیل بن ابی‌طالب(پدر) • مسلم بن عقیل(برادر) |
| وفات | ۶۱ق ، کربلا |
| علت وفات | شهادت در کربلا |
| مدفن | مقبره شهدای کربلا در حرم امام حسین(ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین(ع) |
عبدالرحمان بن عقیل بن ابی‌طالب، داماد امام علی(ع) و از شهدای کربلا که در روز عاشورا توسط عثمان بن خالد بن اسیر جهنی و بشر بن سوط همدانی قابضی به شهادت رسید.
نسب و ولادت و وفات
عبدالرحمان فرزند عقیل بن ابی طالب بوده و طبق نقلی از طبری، مادر عبدالرحمان، ام ولد (کنیز) بوده است.
عبدالرحمان نیز مانند مسلم بن عقیل و جعفر بن عقیل، داماد امام علی(ع) بوده و همسرش خدیجه مقلب به زینب صغری بوده است. طول قامت وی به گونه‌ای بود که به گفته لباب الانساب، نیزه خانواده عقیل نامیده می‌شد.
از تاریخ ولادت و سن عبدالرحمان بن عقیل، اطلاعات کمی در دست است؛ مولف لباب الانساب، سن وی را هنگام شهادت ۳۵ سال گزارش کرده‌اند.
حضور در کربلا
عبدالرحمان بن عقیل بن ابی طالب، از یاران امام حسین (ع) و نیز از شهدای کربلا در روز عاشورا است. منابع تاریخی، عثمان بن خالد بن اسیر جهنی را قاتل وی معرفی کرده‌اند. در جای دیگر منابع آمده است که عثمان بن خالد بن اسیر و بشر بن سوط همدانی قابضی، به عبدالرحمان بن عقیل، حمله بردند و او را کشتند. و لباس‌های او را ربودند.
شیخ مفید نیز در الارشاد، نقل می‌کند که عثمان بن خالد همدانی، به عبدالرحمان بن عقیل بن ابی طالب یورش برد و او را کشت.
صاحب اخبار الطوال، نیز آورده که عبدالله بن عروه خثعمی، تیری به سوی عبدالرحمان بن عقیل انداخت و او را کشت.
نبرد و رجزخوانی
طبق نقلی از ابن شهر آشوب در مناقب، عبدالرحمان، به میدان آمد، در حالی که چنین رجز می‌خواند:
| ابی عقیل فاعرفوا مکانی | من هاشم و هاشم اخوانی | |
| کهول صدق سادة الاقران | هذا حسین شامخ البنیان | |
| و سید الشبیب مع الشبان | ||
مردانی راستگو که سرور همگنان خود هستند. این، حسین است با نسبی بلند و استوار
و سرور پیران و جوانان است.
آن گاه، هفده جنگجو را کشت و سپس عثمان بن خالد جهنی، او را به شهادت رساند.
زیارت‌های ناحیه و رجبیه
نام عبدالرحمان بن عقیل بن ابی طالب، در زیارت ناحیه مقدسه و زیارت رجبیه امام حسین(ع)، آمده است و قاتل وی عمر بن خالد بن اسد جهنی، لعنت شده است.
پانویس
- ↑ طبری، تاریخ طبری، ج۵، ص۴۶۹؛ ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۹۲؛ محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ج۷، ص۱۷۲- ۱۷۳؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۹۶؛ بنقل از شجری، امالی، ج۱، ص۱۷۱.
- ↑ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۷۱؛ ابن قتیبه، المعارف، ص۲۰۵؛ محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ج۷، ص۱۷۰ به نقل از نسب قریش، ص۴۵.
- ↑ طبرسی، اعلام‌الوری، ص۲۰۳؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۲، ص۹۳.
- ↑ محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ج۷، ص۱۷۰-۱۷۱، به نقل از لباب‌الانساب، ج۱، ص۲۶۰.
- ↑ محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ج۷، ص۱۷۰-۱۷۱، به نقل از لباب‌الانساب، ج۱، ص۴۰۱.
- ↑ مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۰۶؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۱۰۳.
- ↑ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۶۹؛ ابن‌شهر آشوب، المناقب، ج۴، ص۱۰۶؛ ابن‌نما، مثیرالاحزان، ص۶۷؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۰۶؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۴۴؛ ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۹۲.
- ↑ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۴۷، ج۶، ص۵۹؛ ابن‌سعد، طبقات الکبری، ج۵، ص۴۷۷؛ ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۷۵-۷۴؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۲۰۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۳.
- ↑ ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۴۰.
- ↑ مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۰۶.
- ↑ دینوری، اخبارالطول، ص۲۵۷.
- ↑ ابن شهر آشوب، المناقب، ج۴، ص۱۰۵؛ الفتوح، ج۵، ص۱۱۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۳؛ خوارزمی، مقتل الحسین، ج۲، ص۲۶.
- ↑ ابن شهر آشوب، المناقب، ج۴، ص۱۰۶.
- ↑ سید بن طاووس، اقبال، ص۵۷۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۹۸، ص۲۷۱؛ ج۴۵، ص۶۵،۳۳.
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
- ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر، بن خلدون، تحقیق: خلیل شحادة، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
- ابن سعد، الطبقات الکبری(ج۵)، تحقیق: محمد بن صامل السلمی، الطائف، مکتبة الصدیق، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
- ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ۱۳۷۹ ق.
- ابن قتیبه، عبداالله بن مسلم، المعارف، تحقیق: ثروت عکاشة، القاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، ۱۹۹۲ق.
- ابن نما حلی، مثیرالأحزان، انتشارات مدرسه امام مهدی (عج)، قم، ۱۴۰۶ق.
- اصفهانی، ابوالفرج علی بن الحسین، مقاتل‌الطالبیین، تحقیق: سید احمد صقر، دارالمعرفة، بیروت، بی‌تا.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌الأشراف(ج۲)، تحقیق: محمد باقر المحمودی، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۹۷۴م/۱۳۹۴ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌الأشراف(ج۳)، تحقیق: محمد باقر المحمودی، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۹۷۷ق/۱۳۹۷م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، کتاب جمل من انساب‌الأشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلی، دارالفکر، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
- خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین(ع)، تحقیق و تعلیق: محمد السماوی، قم، مکتبة المفید، بی‌تا.
- دینوری، احمد بن داود، الأخبارالطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر مراجعه جمال‌الدین شیال، منشورات الرضی، قم، ۱۳۶۸ش.
- رازی (ابن مسکویه)، تجارب‌الأمم، تحقیق: ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، ۱۳۷۹ش.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، اقبال‌الأعمال، دارالکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۶۷ ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمدأبوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- لباب الانساب.
- مجلسی، بحارالأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق.
- محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع) (ج۷)، مترجم: عبدالهادی مسعودی، قم: دارالحدیث، ۱۳۸۸.
- مفید، الإرشاد، انتشارات کنگره جهانی شیخ مفید، قم، ۱۴۱۳ ق.